مجیرالدین بیلقانی

مجیرالدین بیلقانی

ابوالمکارم مجیرالدین مجیرالدین بیلقانی از مردم بیلقان (از توابع شروان و امروزه واقع در کشور آذربایجان) و از شاعران معروف و زبان آور در قرن ششم هجری و از شاگردان خاقانی است که به زودی به پایهٔ استاد خود در سخن نزدیک شد و دست به معارضهٔ او زد و استاد را هجو کرد. لقب شاعری وی که ظاهراً مأخوذ از لقب یا اسم او بوده است در اشعار وی «مجیر» است و معاصرانش او را با همین عنوان یاد کرده‌اند. وی به دستگاه اتابکان آذربایجان اختصاص داشت و از سلجوقیان عراق، ارسلان بن طغرل سلجوقی را مدح گفت . در سال وفات شاعر اختلاف کرده اند. وفات او را هدایت به سال ۵۷۷ نوشته است و در منابع دیگر سالهای دیگری مانند ۵۶۸، ۵۸۶، ۵۸۹ و ۵۹۴ ذکر کرده اند ولی با قراین موجود می توان ۵۸۶ را سال قریب به تحقیق برای فوت شاعر دانست. قبر اودر مقبرةالشعرای تبریز است . دیوان مجیر قریب به پنج هزار بیت شعر دارد و مشحون است به قصاید عالی و غزلهای لطیف و او را باید حقاً از شاعران نیکوسخن و خوش قریحه زمان شمرد. تأثیر سبک سخن خاقانی در غالب اشعار او مشهود است و با این حال مجیر از استاد خود ساده گوی‌تر است. چیرگی مجیر در ایجاد ترکیبات بدیع و مضامین نو و دلپذیر قابل توجه بسیار است.
آمار
ردیفوزنتعداد ابیاتدرصد از کل
۱مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)۸۶۰۱۵٫۷۴
۲مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)۸۳۰۱۵٫۱۹
۳فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)۴۹۷۹٫۱۰
۴فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)۴۶۳۸٫۴۸
۵فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)۳۱۸۵٫۸۲
۶مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی)۳۰۱۵٫۵۱
۷مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)۲۹۹۵٫۴۷
۸مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)۲۸۸۵٫۲۷
۹مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)۱۸۷۳٫۴۲
۱۰مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)۱۸۵۳٫۳۹
۱۱فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم)۱۵۸۲٫۸۹
۱۲فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف)۱۵۸۲٫۸۹
۱۳مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون)۱۴۲۲٫۶۰
۱۴مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)۱۱۵۲٫۱۱
۱۵مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)۱۱۵۲٫۱۱
۱۶مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)۱۱۵۲٫۱۱
۱۷مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)۱۰۹۲٫۰۰
۱۸فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)۸۳۱٫۵۲
۱۹مستفعلن فعلن مستفعلن فعلن (بسیط مخبون)۷۵۱٫۳۷
۲۰مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)۶۲۱٫۱۳
۲۱فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم)۱۹۰٫۳۵
۲۲مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض)۱۵۰٫۲۷
۲۳مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)۱۳۰٫۲۴
۲۴فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)۱۳۰٫۲۴
۲۵مفتعلن مفتعلن مفتعلن مفتعلن (رجز مثمن مطوی)۱۲۰٫۲۲
۲۶مستفعلن مستفعلن۱۲۰٫۲۲
۲۷فاعلات فعلن فاعلات فعلن۸۰٫۱۵
۲۸فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون)۷۰٫۱۳
۲۹مستفعلتن مستفعلتن۴۰٫۰۷
ردیفزبانتعداد ابیاتدرصد از کل
۱فارسی۵٬۴۶۳۹۹٫۷۶
۲عربی۱۳۰٫۲۴
ردیفقالب شعریتعداد ابیاتدرصد از کل
۱قصیده۳٬۰۶۱۵۵٫۹۰
۲غزل/قصیده/قطعه۶۴۳۱۱٫۷۴
۳قطعه۶۲۰۱۱٫۳۲
۴غزل۵۰۴۹٫۲۰
۵رباعی۳۰۰۵٫۴۸
۶ترکیب بند۲۵۴۴٫۶۴
۷چند بندی۴۲۰٫۷۷
۸مثنوی۴۰۰٫۷۳
۹مسمط مسدس۱۲۰٫۲۲