
مجیرالدین بیلقانی
ابوالمکارم مجیرالدین مجیرالدین بیلقانی از مردم بیلقان (از توابع شروان و امروزه واقع در کشور آذربایجان) و از شاعران معروف و زبان آور در قرن ششم هجری و از شاگردان خاقانی است که به زودی به پایهٔ استاد خود در سخن نزدیک شد و دست به معارضهٔ او زد و استاد را هجو کرد.
لقب شاعری وی که ظاهراً مأخوذ از لقب یا اسم او بوده است در اشعار وی «مجیر» است و معاصرانش او را با همین عنوان یاد کردهاند.
وی به دستگاه اتابکان آذربایجان اختصاص داشت و از سلجوقیان عراق، ارسلان بن طغرل سلجوقی را مدح گفت . در سال وفات شاعر اختلاف کرده اند. وفات او را هدایت به سال ۵۷۷ نوشته است و در منابع دیگر سالهای دیگری مانند ۵۶۸، ۵۸۶، ۵۸۹ و ۵۹۴ ذکر کرده اند ولی با قراین موجود می توان ۵۸۶ را سال قریب به تحقیق برای فوت شاعر دانست.
قبر اودر مقبرةالشعرای تبریز است .
دیوان مجیر قریب به پنج هزار بیت شعر دارد و مشحون است به قصاید عالی و غزلهای لطیف و او را باید حقاً از شاعران نیکوسخن و خوش قریحه زمان شمرد.
تأثیر سبک سخن خاقانی در غالب اشعار او مشهود است و با این حال مجیر از استاد خود ساده گویتر است.
چیرگی مجیر در ایجاد ترکیبات بدیع و مضامین نو و دلپذیر قابل توجه بسیار است.
آمار
ردیف | وزن | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۸۶۰ | ۱۵٫۷۴ |
۲ | مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) | ۸۳۰ | ۱۵٫۱۹ |
۳ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف) | ۴۹۷ | ۹٫۱۰ |
۴ | فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف) | ۴۶۳ | ۸٫۴۸ |
۵ | فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون) | ۳۱۸ | ۵٫۸۲ |
۶ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی) | ۳۰۱ | ۵٫۵۱ |
۷ | مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف) | ۲۹۹ | ۵٫۴۷ |
۸ | مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم) | ۲۸۸ | ۵٫۲۷ |
۹ | مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف) | ۱۸۷ | ۳٫۴۲ |
۱۰ | مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی) | ۱۸۵ | ۳٫۳۹ |
۱۱ | فعولن فعولن فعولن فعولن (متقارب مثمن سالم) | ۱۵۸ | ۲٫۸۹ |
۱۲ | فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مسدس مخبون محذوف) | ۱۵۸ | ۲٫۸۹ |
۱۳ | مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون) | ۱۴۲ | ۲٫۶۰ |
۱۴ | مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور) | ۱۱۵ | ۲٫۱۱ |
۱۵ | مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم) | ۱۱۵ | ۲٫۱۱ |
۱۶ | مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف) | ۱۱۵ | ۲٫۱۱ |
۱۷ | مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف) | ۱۰۹ | ۲٫۰۰ |
۱۸ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی) | ۸۳ | ۱٫۵۲ |
۱۹ | مستفعلن فعلن مستفعلن فعلن (بسیط مخبون) | ۷۵ | ۱٫۳۷ |
۲۰ | مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب) | ۶۲ | ۱٫۱۳ |
۲۱ | فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (رمل مثمن سالم) | ۱۹ | ۰٫۳۵ |
۲۲ | مفعول مفاعلن مفاعیلن (هزج مسدس اخرب مقبوض) | ۱۵ | ۰٫۲۷ |
۲۳ | مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب) | ۱۳ | ۰٫۲۴ |
۲۴ | فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه) | ۱۳ | ۰٫۲۴ |
۲۵ | مفتعلن مفتعلن مفتعلن مفتعلن (رجز مثمن مطوی) | ۱۲ | ۰٫۲۲ |
۲۶ | مستفعلن مستفعلن | ۱۲ | ۰٫۲۲ |
۲۷ | فاعلات فعلن فاعلات فعلن | ۸ | ۰٫۱۵ |
۲۸ | فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون) | ۷ | ۰٫۱۳ |
۲۹ | مستفعلتن مستفعلتن | ۴ | ۰٫۰۷ |
ردیف | زبان | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | فارسی | ۵٬۴۶۳ | ۹۹٫۷۶ |
۲ | عربی | ۱۳ | ۰٫۲۴ |
ردیف | قالب شعری | تعداد ابیات | درصد از کل |
۱ | قصیده | ۳٬۰۶۱ | ۵۵٫۹۰ |
۲ | غزل/قصیده/قطعه | ۶۴۳ | ۱۱٫۷۴ |
۳ | قطعه | ۶۲۰ | ۱۱٫۳۲ |
۴ | غزل | ۵۰۴ | ۹٫۲۰ |
۵ | رباعی | ۳۰۰ | ۵٫۴۸ |
۶ | ترکیب بند | ۲۵۴ | ۴٫۶۴ |
۷ | چند بندی | ۴۲ | ۰٫۷۷ |
۸ | مثنوی | ۴۰ | ۰٫۷۳ |
۹ | مسمط مسدس | ۱۲ | ۰٫۲۲ |