بیدل دهلوی

غزل شمارهٔ ۸۲

تا به‌کی در پرده دارم آه بی‌تأثیر را

از وداع آرزو پر می‌دهم این تیر را

کلبهٔ مجنون چوصحرا ازعمارت فارغ‌است

بام و در حاجت نباشد خانهٔ زنجیر را

رنگ زردما عیار قدرت‌عشق است وبس

این طلا بی‌پرده دارد جوهر اکسیر را

ما تحیرپیشگان را اضطراب دیگر است

پرزدن در رنگ‌خون شد بسمل تصویر را

آسمان باآن‌کجی شمع‌بساطش راستی است

حلقهٔ چشم کمان نظاره داند تیر را

کوشش بی‌دست و پایان از اثر نومید نیست

انتظار دام آخر می‌کشد نخجیر را

جسم کلفت‌خیز در زندان تعمیرت گداخت

از شکستن قفل‌کن این خانهٔ دلگیر را

عرض هستی در خمار انفعال افتادن است

گردش رنگ است ساغر مجلس تصویر را

بسمل ما بسکه از ذوق شهادت می‌تپد

تیغ قاتل می‌شمارد فرصت تکبیر را

۱۰

وحشت مجنون ما را چاره نتوان یافتن‌

حلقه‌کرد اندیشهٔ ضبط صدا زنجیر را

۱۱

نیست در بیداری موهوم ما بیحاصلان

آنقدر خوابی‌که‌کس زحمت دهد تعبیر را

۱۲

پوشش حال است بیدل ساز حفظ آبرو

بی‌نیامی می‌کند بی‌جوهر این شمشیر را

عندلیب :

حمید زارعیِ مرودشت

۱۳۹۵/۰۸/۰۵ - ۰۴:۵۱:۱۱

کوششِ بی‌دست و پایان، از اثر نومید نیستانتظارِ دام، آخر می‌کُشد نخجیر را.بیدل‌دهلوی..دست و پا زدن و تلاش‌های در ظاهر بیهوده‌ی ما که در حقیقت موجوداتی کوچک هستیم، آنقدرها هم بی تاثیر نیست.وقتی شکاری در دام میفتد، بر اثرِ بی تحرکی و در حالت انتظار قرار گرفتن، می‌میرد.پس همین تلاش‌های کمی که ما میکنیم، خودش ما را از مرگ نجات می‌دهد. گیریم که این تلاش‌ها به جایی نرسد..به راهِ بادیه رفتن، به از نشستنِ باطلکه گر مراد نیابم، به قدرِ وسع بکوشم.(عالیجناب سعدی)..و از زیبایی‌های معمول در شعر بیدل چند معنایی بودن اشعارش است.اگر در همین بیت (میکُشد) را (میکِشد) بخوانیم معنا متفاوت میشود اما مضمون باز همان است.با این رویکرد:.کوششِ بی‌دست و پایان، از اثر نومید نیستانتظارِ دام، آخر می‌‌کِشد نخجیر را.تلاشِ افراد بی دست و پا هم در نهایت به نتیجه میرسد، همانطور که دام، در جایی بی حرکت افتاده و تنها تلاشش انتظار کشیدن است، در نهایت موفق به کشیدنِ شکار در خود میشود.در هر دو معنا، مضمونِ بیت این است که تلاش کردن، هرچند کم و جزئی، در نهایت نتیجه‌ای خواهد داشت.

روفیا

۱۳۹۵/۰۸/۰۵ - ۰۵:۵۴:۲۳

دوست دارد یار این آشفتگی کوشش بیهوده به از خفتگی

مجتبی خراسانی

۱۳۹۵/۰۸/۰۷ - ۱۸:۴۷:۲۹

بسم الله الرحمن الرحیمحافظ وظیفۀ تو دعا گفتن است و بس/در بند آن مباش که نشنید یا شنید