مولانا

مولانا

بخش ۸۸ - شکایت گفتن پیرمردی به طبیب از رنجوریها و جواب گفتن طبیب او را

۱

گفت پیری مر طبیبی را که من

در زحیرم از دماغ خویشتن

۲

گفت از پیریست آن ضعف دماغ

گفت بر چشمم ز ظلمت هست داغ

۳

گفت از پیریست ای شیخ قدیم

گفت پشتم درد می‌آید عظیم

۴

گفت از پیریست ای شیخ نزار

گفت هر چه می‌خورم نبود گوار

۵

گفت ضعف معده هم از پیریست

گفت وقت دم مرا دمگیریست

۶

گفت آری انقطاع دم بود

چون رسد پیری دو صد علت شود

۷

گفت ای احمق برین بر دوختی

از طبیبی تو همین آموختی

۸

ای مدمغ عقلت این دانش نداد

که خدا هر رنج را درمان نهاد

۹

تو خر احمق ز اندک‌مایگی

بر زمین ماندی ز کوته‌پایگی

۱۰

پس طبیبش گفت ای عمر تو شصت

این غضب وین خشم هم از پیریست

۱۱

چون همه اوصاف و اجزا شد نحیف

خویشتن‌داری و صبرت شد ضعیف

۱۲

بر نتابد دو سخن زو هی کند

تاب یک جرعه ندارد قی کند

۱۳

جز مگر پیری که از حقست مست

در درون او حیات طیبه‌ست

۱۴

از برون پیرست و در باطن صبی

خود چه چیزست آن ولی و آن نبی

۱۵

گر نه پیدااند پیش نیک و بد

چیست با ایشان خسان را این حسد

۱۶

ور نمی‌دانندشان علم الیقین

چیست این بغض و حیل‌سازی و کین

۱۷

ور بدانندی جزای رستخیز

چون زنندی خویش بر شمشیر تیز

۱۸

بر تو می‌خندد مبین او را چنان

صد قیامت در درونستش نهان

۱۹

دوزخ و جنت همه اجزای اوست

هرچه اندیشی تو او بالای اوست

۲۰

هرچه اندیشی پذیرای فناست

آنک در اندیشه ناید آن خداست

۲۱

بر در این خانه گستاخی ز چیست

گر همی‌دانند کاندر خانه کیست

۲۲

ابلهان تعظیم مسجد می‌کنند

در جفای اهل دل جد می‌کنند

۲۳

آن مجازست این حقیقت ای خران

نیست مسجد جز درون سروران

۲۴

مسجدی کان اندرون اولیاست

سجده‌گاه جمله است آنجا خداست

۲۵

تا دل اهل دلی نامد به درد

هیچ قرنی را خدا رسوا نکرد

۲۶

قصد جنگ انبیا می‌داشتند

جسم دیدند آدمی پنداشتند

۲۷

در تو هست اخلاق آن پیشینیان

چون نمی‌ترسی که تو باشی همان

۲۸

آن نشانیها همه چون در تو هست

چون تو زیشانی کجا خواهی برست

تصاویر و صوت

مثنوی نسخهٔ قونیه، کاتب محمد بن عبدالله القونوی، پایان کتابت ۶۷۷ ه.ق » تصویر 186

نظرات

user_image
حامد غفوری
۱۳۹۱/۰۸/۰۵ - ۱۴:۵۷:۳۳
با سلام. در بیت: ابلهان تعظیم مسجد می‌کنند / در جفای اهل دل جد می‌کنند ، به جای "جفای" فکر میکنم باید "خرابی" باشد، به معنای خراب بودن اهل دل از فرت مستی. بیت بعد وگر نه بی معنی میشود: آن مجازست این حقیقت ای خران / نیست مسجد جز درون سروران . مجاز در باره اهل مسجد هست و حقیقت درباره خراباتیان.
user_image
محمدمهدی
۱۳۹۲/۰۵/۰۸ - ۰۵:۵۸:۰۸
این شعر از باب العاقل یکفیه الاشاره مشخص است در مطاعن غاصبین خلافت و یورش‌برندگان به خانه امیرالمومنین علیه السلام و نیز تابعین آن‌ها است. در این شعر مولوی می‌گوید یورش‌برندگان آگاهانه این کار را کردند و به آن‌ها نسبت کفر و عدم اعتقاد به معاد می‌دهد. تابعین ایشان را هم جزو آن‌ها دانسته و این را باعث عدم رستگاریشان دانسته است. همچنین مقام شامخ امیرالمومنین علیه السلام را بالاتر از این بدن مادی و فراتر از انسانیت می‌داند.
user_image
محمدمهدی
۱۳۹۲/۰۵/۰۸ - ۰۶:۰۳:۲۵
در
پاسخ به دوست عزیز آقای حامد غفوری باید عرض کنم که اولا اگر خرابی بود، وزن شعر به هم می‌ریخت. ثانیا معنای آن مشخص است. ملا می‌گوید یورش‌برندگان به خانه امیرالمومنین علیه السلام ابلهانی هستند که مثلا دارند تعظیم مسجد می‌کنند به دلیل عدم حضور حضرت در مسجد. اما کار آن‌ها جفای به اهل دل و اهل معرفت است. در بیت بعد نیز می‌گوید تمامی عالم ماده مجاز است و حقیقت تکوینی است که ورای آن وجود دارد. لذا مسجد ظاهری نیز مجاز است و مسجد حقیقی درون دل اولیاء خداست. یعنی به اسم حفظ حرمت مسجد ظاهری، مسجد باطنی را به درد آورده‌اند. ابتدای شعر در مورد ولی و نبی است و جهت شعر و پیام آن با این بیت مشخص می‌شود.
user_image
امین کیخا
۱۳۹۲/۰۵/۰۸ - ۰۶:۲۰:۳۸
درود به دل سروران ( أولیاء)
user_image
حمید فتح الهی پور
۱۳۹۳/۱۰/۰۱ - ۰۱:۰۰:۳۶
با سلام و ادبوزن مصرع: «چون نمی‌ترسی که تو باشی همان» به نظر اشتباه است، و به نظر باید به این صورت باشد:«چون نمی‌ترسی که باشی تو همان»
user_image
محمد
۱۳۹۳/۱۰/۱۵ - ۰۲:۱۶:۱۷
در مقابل آقای حامد غفوری:در کنار
پاسخ آقای محمد مهدی، یه مطلب کلی هم اضافه میکنم؛بعضی آدما هستند که فقط از مسلمونی همینو یاد گرفتن که مسجد برن، سر سجاده دعا کنن، نماز بخوننو ... درصورتی که بقیه کاراشون شبیه کارای یه مسلمون واقعی نیست ، مثلا با یه کلمه دل یه مؤمنیو آزرده میکنن، با فامیل نزدیکشون قطع صله رحم میکنن و... به نظر من اینا فقط اسمشون مسلمونه، ولی هنوز ایمان نیاوردن، چون تو یه خانواده مذهبی به دنیا اومدن، فقط دارن تقلید میکنن ولی به عمق ماجرا نرسیدن... حالا اگه اینا تو یه خانواده غیر مسلمون به دنیا میومدن، از اونا تقلید می کردن... حالا مولانا هم اومده با فتارش به این آدمای به ظاهر مسلمون حمله کرده تا شاید به عمق فاجعه دست پیدا کنن...تو در اصل یزید و کان شرکی مسلمانی، مسلمان را چه دانیچو گاو و اشتر و حمال دیوی نرستی از خر، انسان را چه دانیچو شیطان رهزن نفس تو گشتست تو خود گو نور ایمان را چه دانی
user_image
دکتر ترابی
۱۳۹۳/۱۰/۱۶ - ۱۴:۳۴:۰۶
با درود فراوان خدمت استادا ن شمس و کیخا و داستان زحیر و دماغ زحمت افزا میشوم:جدا از معنای نالیدن از سر درد که به بیت مورد نظر به خوبی میخورد .اجازه فرمایید عرض کنم که بیماری عضبی نیز وجود دارد که مریض از سخن باز نمی ایستد و ما آبشار سخن میخواندیم که با واژه دکتر کیخا بی ارتباط نیست ، و یا شهوت کلام در زبان گفتگو و از سر شوخی مولانا هم از آن بی نصیب نبوده است!!!( پر و در گفته است)
user_image
جهان
۱۳۹۴/۱۲/۱۳ - ۰۷:۳۱:۰۶
پس بهر دوری ولیی قایمستتا قیامت آزمایش دایمستهر که را خوی نکو باشد برستهر کسی کو شیشه‌دل باشد شکستپس امام حی قایم آن ولیستخواه از نسل عمر خواه از علیستارتباط این سروده را با حمله به مسجد و مولی علی از عجایب است این هم معانی دیگر از زحیر نفس کشیدن همراه ناله بهنگام انجام دادن کاری یا هنگام روبرو شدن با سختی و دشواری . (از لسان العرب ) (از متن اللغة).بسختی نفس کشیدن . (کنزاللغة) (از کشف اللغات ) (از تاج المصادر بیهقی ) (از کازیمیرسکی ). نفسی که بنالش باشد. (منتخب اللغات ). || نالیدن . (از کشف اللغات ) (از کازیمیرسکی ). بیرون دادن آوازی آمیخته با ناله . (از متن اللغة) (از لسان العرب ) : تر ابه خدا و هر چه مقدسات است حرمت کلام مولانا این سایت و مثنوی را به پلشت نفاق و سخافت نیالایید
user_image
سید حبیب
۱۳۹۵/۰۶/۲۲ - ۲۰:۱۴:۰۴
درود بر عزیزان.من حقیر که هر چه میدوزم و میشکافم , ردپایی از قصه یورش بردن به خانه علی ع را در این شعر نمیبینم.من نمیدانم چرا بعضی عزیزان , فورا میخواهند , اشعار مولانا را به سمت خودشان و به نفع خودشان تعبیر کنند.صرفا چون اسم ولی و نبی آمد نباید تفسیر نادرست داشت.گرچه میتوان این شعر را مصداق این که ,,اسلام واقعی باید همراه با قرآن و عترت باشد دانست.یعنی نماز بدون ولایت باطل هست , اینگونه که ما شیعه ها میگوییم.ولکن چکیده کلام این است,,کعبه یک سنگ سیاه است که ره گم نشود,,حاجی , احرام دگر بند , ببین یار کجاست.
user_image
طلا
۱۳۹۵/۰۹/۰۷ - ۰۷:۱۳:۵۲
زحیر همانگونه که در داستان بعدی گفته به معنی معذب بودن و در عذاب بودن است .مفهوم کلی شعر اینست که ما قبول نداریم که پیر شدیم و همه ی بدیها از ماست .تنها اولیا پیر نیستند و ما که اونها رو نمیشناسیم پس مثل همان کسانی هستیم که برای مسجد مجاز مسجد حقیقی را خراب میکنند
user_image
صدف
۱۳۹۶/۱۲/۰۶ - ۱۸:۰۸:۴۷
با عرض سلام خدمت دوستان من با سخن آقای سید حبیب موافقم وا این بیت که: کعبه یک سنگ نشانست که ره گم نشودحاجی احرام دگر بند ببین یار کجاستمسئله اصلی یار( خداوند) است
user_image
شاهرخ najafishahrokh۹۲@gmail.com
۱۳۹۸/۰۶/۲۸ - ۲۲:۱۷:۱۱
زحیری را به معنی پیچشهای دردناک دل بگیریم.دردهایی که بر اثر کج اندیشی های عقل دنیوی در زمان کهولت سن ، به اوج خود رسیده است.و هنوز در ذهن به جستجوی درمان یا خدا میگردد.با طبیب ناصح و حاذق هم ، که به درستی علت را ، باقی ماندن در فضای افکار مادی تشخیص داده ، از سر ستیز و عناد برآمده و به یاوه گویی و ناسزا رسیده و بر دل این طبیب که از اولیاست جفا می راند.در گشاد عقده ها گشتی تو پیرعقده سخت دگر بگشاده گیر
user_image
Bi Chemer
۱۳۹۸/۱۲/۲۴ - ۰۸:۵۹:۴۵
تا دل مرد خدا نامد به درد هیچ قومی را خدا رسوا نکرد
user_image
علی
۱۳۹۹/۰۴/۱۲ - ۰۳:۰۹:۱۸
به نظر می رسد که صحیح همان«جفای»باشدنه خرابی به قرینه : تا دل اهل دلی نامد به دردهیچ قرنی را خدا رسوا نکرد
user_image
منصور
۱۳۹۹/۰۸/۰۷ - ۱۳:۱۹:۴۵
امیدوارم که بدون قصد و غرض این همه غلط املایی و تحریف در این گنجور باشه وگرنه بدا به حالتون.تا دل اهل دلی نامد به دردهیچ قومی را خدا رسوا نکرد
user_image
کورش قیصری نیا
۱۳۹۹/۱۰/۰۱ - ۲۰:۲۳:۳۳
تا دل اهل دلی نامد به دردهیچ قومی را خدا رسوا نکردلطفا بجای کلمه قرنی که اشتباه است کلمه قومی را جایگزین و ویرایش کنید . زیرا رسوا کردن به قرن منتسب نمیشود و مربوط به قوم است . با تشکر
user_image
امیر
۱۴۰۰/۰۱/۳۰ - ۰۱:۲۹:۱۱
چرا الکی ازخودت حرف درمیاری که امبرالمومنین فلان ال وبل.اون اصلا معنیش یچیز دیگس واهل دلا خودشون میدونن دقیقا منظورش همین دولا وراس شدن درون مسجد فقط دین صورته وازحقیقت بدور