سعدی

سعدی

حکایت شمارهٔ ۲

دو امیرزاده در مصر بودند، یکی علم آموخت و دیگر مال اندوخت. عاقبة‌الاَمر آن یکی عَلّامهٔ عصر گشت و این یکی عزیزِ مصر شد.

پس این توانگر به چشمِ حقارت در فقیه نظر کردی و گفتی: من به سلطنت رسیدم و این همچنان در مَسْکَنَت بمانده است.

گفت: ای برادر! شکرِ نعمتِ باری، عَزّ‌َ‌اِسْمُهُ، همچنان افزون‌تر است بر من که میراثِ پیغمبران یافتم یعنی علم و تو را میراثِ فرعون و هامان رسید یعنی مُلکِ مصر.

۴

من آن مورم که در پایم بمالند

نه زنبورم که از دستم بنالند

۵

کجا خود شُکرِ این نعمت گزارم

که زورِ مردم‌آزاری ندارم؟

تصاویر و صوت

کلیات سعدی به تصحیح محمدعلی فروغی، چاپخانهٔ بروخیم، ۱۳۲۰، تهران » تصویر 202
گلستان سعدی به خط محمدحسین کشمیری و نقاشی مانوهار داس نسخهٔ کتابخانهٔ دیجیتال دانشگاه کمبریج » تصویر 121
کلیات سعدی نسخهٔ ۱۰۳۴ هجری قمری » تصویر 128
گلستان سعدی به خط خوانا و زیبای میرزا محمدحسین شیرازی سال ۱۲۷۱ هجری قمری » تصویر 132
گلستان به خط شکستهٔ خوانا و زیبا تحریر شده در دارالخلافهٔ طهران » تصویر 59
گلستان سعدی به خط کاتب سلطانی میر علی حسینی به سال ۹۷۵ هجری قمری در بخارا » تصویر 121
گلستان به همراه بوستان در حاشیه » تصویر 108
گلستان سعدی خوشنویسی شده و مذهب مورخ بیستم شوال ۱۱۳۵ هجری قمری » تصویر 147
برگهایی از نسخه‌های گلستان موزهٔ اسمیتسونیان » تصویر 14
گلستان به خط توسط عبداللطیف شروانى سال ۹۷۱ هجری قمری » تصویر 128
گلستان با بوستان در حاشیه به خط محمدرضا تبریزی سنهٔ ۹۸۰ هجری قمری » تصویر 150
کلیات سعدی مذهب و مصور نسخه‌برداری شده توسط عبدالله بن شیخ مرشد الکاتب در قرن دهم هجری » تصویر 116
گلستان بایسنقری موزهٔ چستر بیتی کتابت به سال ۸۳۰ هجری قمری در هرات » تصویر 46
شرح گلستان دکتر محمد خزائلی » تصویر 446

نظرات

user_image
مهرداد
۱۳۹۱/۰۹/۲۴ - ۱۱:۳۵:۴۰
چقدر حکمت آموز بود. بله العلما ورث الانبیا. خدا به شما خوبان خیر بدهد که گنجور را بر قرار کردید
user_image
مصطفی
۱۳۹۱/۱۱/۰۳ - ۰۴:۱۵:۳۷
انتشارات اسوه - تصحیح و تحقیق : محمد علی فروغیمن آن مورم که در پایم بمالند نه زنبورم که از دستم بنالندکجا خود شکر این نعمت گزارم که زور مردم آزاری ندارم
user_image
zahed
۱۳۹۲/۰۹/۱۷ - ۰۲:۴۸:۰۸
شگفتا از سعدی! گو اینکه دیدگاه سکولاریستی داشته لذا علم را مخصوص پیامبران و حکومت را مخصوص فرعونیان دانسته. اما باید دانست که همه‌ی فرعون‌ها طاغوت بودند، یعنی حق حکومت نداشتند تا اینکه بخواهند آن را به ارث بگذارند. هم علم مخصوص پیامبران است و هم حکومت. در طول تاریخ هر پیامبری که شرایط برای او فراهم بوده حکومت تشکیل داده است.
user_image
ناشناس
۱۳۹۲/۰۹/۱۷ - ۱۴:۵۷:۱۸
زاهد جان درست می فرمایید اما چند چیز کمی ذهن انسان را مشغول می کند یکی اینکه چرا دانیال نبی وزیر بارگاه هخامنشیان شد ؟ و دیگر اینکه زردشت پیامبر چرا در دربار گشتاسپ وزیر شد ؟ و دیگر اینکه چرا از این 124000 پیامبر و بخصوص 5 پیامبر بزرگ تنها نمونه نبی اکرم ص( روحی له الفدا ء) و نیز موسی کلیم الله حکومت کرده اند ؟ و میدانیم عیسی شبیه دریوزه گران زیسته و نوح پسر خود را در فرمان نداشته است و ابراهیم خلیل هم حکومتی نداشته است . 123998 نفر گویا حکومت نداشته اند ! لطفا مفرمایید که از کجا می دانم حکومت نکرده اند و گرنه می گویم از همان جایی که شما معتقدید 124000پیامبر آمده است .و نیز تقیه هم مطمئن هستم در کار نبوده است .
user_image
ناشناس
۱۳۹۲/۱۰/۲۲ - ۰۷:۵۲:۱۴
آقای ناشناس اول اینکه همه ی پیامبران مامور به حکومت نبودند.دوم اینکه برخی دیگر از پیامبران مثل سلیمان، داوود، یونس و ... نیز حکومت داشتند.سوم اینکه چند تن از پیامبران تلاش کرده اند که حکومت داشته باشند!چهارم اینکه استفاده از داستان پسر حضرت نوح در این مورد کاملا غلط است چه که حاکمان همیشه مخالفان و سرکشانی مقابل داشته اند که گاه از نزدیکانشان بوده اند.پنجم: من که میراث موسی یافتم یعنی علم و ترا میراث قارون رسید یعنی مال!
user_image
عارف
۱۳۹۳/۰۹/۰۹ - ۱۴:۰۳:۳۸
بسیار ممنونم عالی بود فقط مگر حضرت یوسف نیز عزیز مصر نبوده است پس یعنی کار حضرت یوسف نیز کاری خطاست؟
user_image
سارا
۱۳۹۴/۰۱/۱۹ - ۱۱:۱۸:۱۶
اگر ترجمه داشت خوب بود
user_image
علی
۱۳۹۷/۰۲/۲۵ - ۰۱:۱۲:۱۰
چه بحث و جدل بیخودی ! حرف هیچکدومتون درست نیستبر این اساس که در مصر بوده گفته میراث فرعون و هامان و میراث پیامبران هم به این علت گفته که برادر دوم علم فقه خوانده و فقیه بوده و گرنه کل علم منحصر پیامبران ندانسته اما علم فقه و تفقه در دین را چرا .
user_image
آرشیدوک
۱۳۹۷/۰۶/۲۱ - ۰۴:۲۳:۰۱
دو امیرزاده در مصر بودند: یکی علم آموخت و آن دگر مال اندوخت. عاقبه الاَمر این یکی علاّمة عصر گشت و آن دگر عزیزِ مصر شد. باری توانگر به چشمِ حقارت در درویشِ فقیه نظر کرد و گفت: من به سلطنت رسیدم و این هم¬چنان در مسکنت بمانده است. گفت: ای برادر، شکرِ نعمتِ باری، عَزَّ اسمُهُ مرا بیش می¬باید کرد که میراثِ پیغمبران یافتم یعنی علم، و تو میراثِ فرعون و هامان یعنی مُلکِ مصر.من آن مورم که در پایم بمالندنه زنبورم که از دستم بنالندکجا خود شکر این نعمت گزارمکه زور مردم آزاری ندارم
user_image
شفقی
۱۳۹۹/۰۳/۱۵ - ۰۲:۵۰:۵۹
درود بر شما عزیزان بزرگوار. بنظرم پسندیده است تا بر خوانش درست متن متمرکز بشیم تا تفسیر و یا ایراد گرفتن از بزرگی همچون حضرت سعدی. دوست گرامی که این متن رو خوانش کردنند در تلفظ بعضی از واژگان اشتباه داشتند . واژه (حِقارت) نادرست و (حَقارت) درست است.واژه (رِسیدم) نادرست و (رَسیدم) درست است.عزّ اسمه (این واژه که یک جمله‌ی فعلیه دعایه بمعنای نام او عزیز و ارجمند است به این گونه تلفظ می‌شود عَ‌ز°‌زَ‌س‌°‌مُ‌ه°از وقتی که برای خوانش نظر بنده درنظر می‌گیرید بینهایت سپاسمندم .
user_image
حمیدرضا
۱۳۹۹/۰۳/۱۵ - ۰۳:۱۴:۲۳
@شفقی:جناب شفقی ضمن تشکر از وقتی که برای گوش کردن خوانش گذاشتید و ثبت نظرتان گذاشتید. من نمی‌دانستم که بیشتر متداول است با وصل عز به اسمه خوانده شود و اگر پیشتر می‌دانستم احتمالا به شیوه توصیه شده جنابعالی می‌خواندمش اما در مورد «عز اسمه» اگر به مدخل لغتنامه مراجعه بفرمایید و غیر از حرکت‌گذاری ابتدا شاهدها را اگر از نظر بگذرانید چند بیت شعر هم در میان آنها هست و تنها موردی که مجبورید با تلفظ مرجع بخوانیدش تا وزن را حفظ کنید بیت انوری است:«هست امّیدم بصنع و لطف حق عز اسمهکاتصالی باشدم با مجلس عالی بکام»اما اتفاقا بیتی از منوچهری عربی دان وجود دارد که وزن آن سه بار تکرار رکن «مفاعلن» است و چاره ندارید جز آن که عز اِسمه بخوانیدش:«که کرد جز خدای عَزَّ اسمُه ُرضا رضای او قضا قضای او»بیت سوزنی هم در بحر مضارع همین وضع را دارد:«در ذات تو نهاد ملک عَزَّ اسمُه ُذهن و ذکاء و فطنت و فرهنگ و هوش و هنگ»از این جهت خواندن آن بدون وصل عز و اسمه مجاز به نظر می‌رسد.اما در مورد «حقارت» و «رسیدن» که کلمات روزمره امروزی ما هستند اگر لحن امروزی را غلط بدانیم و بشماریم احتمالا کلمات غلط ادا شده در این خوانش خیلی بیشتر از این دو خواهند بود و با این درجه از حساسیت ناآزمودگان و تازه‌پایان که هیچ که احتمالا خوانش اساتیدی مثل استاد فرح‌اندوز هم از جنابعالی نمرهٔ قبولی نمی‌گیرند (به «حقارت» در بیت ششم این غزل دقت کنید).با این حال اگر بتوانید زحمت بکشید و نظرتان را در این موارد در مورد بخشهای دیگر گنجور هم ثبت کنید نوآموزانی مثل من می‌آموزند و دوستان دیگری که بعدها این بخشها را مجددا قرائت می‌کنند در خوانششان از نظراتتان بهرمند خواهند شد.سپاس از زحمتی که کشیدید.
user_image
سیاوش بابکان
۱۳۹۹/۰۳/۱۵ - ۰۹:۲۳:۳۳
شفقی گرامی،ما فارسی زبانان وام واژگان را به گونه ای که خوش داریم به زبان می آوریم، ازینرو می گوییم ( گرچه نباید به کار ببریم) حقیر با زبر و حقارت با زیرچنانکه واژه های خودی کردن و کردگار، در باره رسیدن با زبر وزیرهردو امده استتندرست وشادکام بوید
user_image
nam
۱۳۹۹/۰۷/۲۵ - ۰۹:۰۱:۵۸
اگه کسی می‌تونه قلمرو های این شعر را بگوید خیلی ممنون میشم برای درس آزاد می خوام مخصوصاً معنی اگه کسی لطف را در حقم بکنه واقعا
user_image
nam
۱۳۹۹/۰۷/۲۵ - ۰۹:۰۳:۱۵
این لطفشو فراموش نمیکنم